در اقتصاد ایران، شرکت‌ها نقش مهمی در توسعه کسب‌وکارها و فعالیت‌های تجاری ایفا می‌کنند و انواع مختلفی دارند که هر کدام ویژگی‌ها و قوانین خاص خود را دارند. شناخت دقیق این انواع شرکت‌ها و تفاوت‌های آنها برای افرادی که قصد راه‌اندازی کسب‌وکار یا مشارکت در فعالیت‌های تجاری را دارند، ضروری است.
در این مقاله از تبریز ثبت، قصد داریم به بررسی انواع شرکت های تجاری در ایران، از جمله شرکت‌های سهامی خاص و عام، با مسئولیت محدود، تضامنی، مختلط و تعاونی بپردازیم و ویژگی‌ها، مزایا و محدودیت‌های هر کدام را توضیح دهیم تا شما بتوانید با آگاهی کامل بهترین نوع شرکت را متناسب با نیازهای خود انتخاب کنید.
تعریف شرکت
شرکت به معنای همکاری چند نفر با هدف انجام فعالیتی مشترک و کسب سود است که در قالب قراردادی تنظیم می‌شود و سرمایه و مسئولیت‌ها بین شرکا تقسیم می‌شود. در حقوق ایران، شرکت‌ها به دو دسته کلی تجاری و مدنی تقسیم می‌شوند. شرکت‌های تجاری دارای شخصیت حقوقی مستقل بوده و ثبت رسمی آنها الزامی است، در حالی که شرکت‌های مدنی فاقد شخصیت حقوقی مستقل بوده و معمولاً ثبت نمی‌شوند.
شرکت تجاری چیست
شرکت تجاری به مجموعه‌ای از افراد یا سرمایه‌گذاران گفته می‌شود که با هدف انجام فعالیت‌های تجاری و کسب سود، تحت قراردادی رسمی گرد هم آمده‌اند. این نوع شرکت‌ها بر اساس قوانین خاص تجارت شکل می‌گیرند و دارای شخصیت حقوقی مستقل هستند که آنها را از شرکا و مؤسسان جدا می‌کند. شرکت‌های تجاری پس از تأمین سرمایه و ثبت رسمی در سامانه ثبت شرکت‌ها، به فعالیت‌های تجاری می‌پردازند و مسئولیت‌ها و سود و زیان بین اعضا تقسیم می‌شود.
بر اساس قانون تجارت ایران، شرکت‌های تجاری به چند دسته مختلف شامل شرکت سهامی، با مسئولیت محدود، تضامنی، مختلط، نسبی و تعاونی تقسیم می‌شوند که هر کدام ویژگی‌ها و قوانین خاص خود را دارند. آشنایی با این انواع و تفاوت‌های آنها برای انتخاب بهترین ساختار حقوقی و جلوگیری از مشکلات مالی و حقوقی، اهمیت زیادی دارد. در ادامه به بررسی دقیق‌تر انواع شرکت های تجاری در ایران و مقایسه آنها خواهیم پرداخت.
انواع شرکت تجاری در ایران و تفاوت های آنها
قانون تجارت ایران، شرکت ها را به دو دسته تجاری و غیرتجاری تقسیم می‌کند. شرکت‌های تجاری شامل هفت نوع اصلی هستند: سهامی عام و خاص، با مسئولیت محدود، تضامنی، نسبی، مختلط سهامی، مختلط غیرسهامی و تعاونی. شرکت‌های غیرتجاری نیز به صورت موسسات انتفاعی و غیرانتفاعی ثبت می‌شوند. شناخت این انواع به انتخاب درست شرکت متناسب با هدف کسب‌وکار کمک می‌کند.
1. شرکت سهامی عام
شرکت سهامی عام برای کسب‌وکارهای بزرگ و پروژه‌هایی با سرمایه کلان طراحی شده است که نیازمند جذب سرمایه از طریق فروش عمومی سهام به مردم هستند. این شرکت‌ها معمولاً در بورس حضور دارند و حداقل پنج مؤسس دارند که سرمایه اولیه را تأمین می‌کنند، اما بخش عمده سرمایه از طریق فروش سهام به عموم تأمین می‌شود.
ویژگی مهم این شرکت‌ها مسئولیت محدود سهامداران است. یعنی هر فرد تنها به میزان سهام خود مسئول است و در صورت زیان، بیشتر از آن مسئولیتی ندارد. سرمایه شرکت به سهام مساوی تقسیم شده و سود نیز به نسبت سهام هر فرد بین سهامداران تقسیم می‌شود.
شرکت سهامی عام برای فعالیت‌های وسیع تجاری، تولیدی، خدماتی و دانش‌بنیان مناسب است و اداره آن توسط هیئت مدیره انجام می‌شود. این نوع شرکت به دلیل امکان جذب سرمایه گسترده و شفافیت اطلاعات، گزینه‌ای ایده‌آل برای پروژه‌های اقتصادی بزرگ و ورود به بازار بورس به شمار می‌آید.
2. شرکت سهامی خاص
شرکت سهامی خاص یکی از رایج‌ترین و محبوب‌ترین انواع شرکت‌های تجاری در ایران است که برای کسب‌وکارهای کوچک تا متوسط با سرمایه محدود مناسب است. این شرکت‌ها حداقل با سه شریک و سرمایه اولیه نسبتاً کم قابل تأسیس هستند و برخلاف شرکت سهامی عام، سهام آنها به صورت عمومی عرضه نمی‌شود و در بورس معامله نمی‌گردد.
مسئولیت هر سهامدار محدود به میزان سرمایه‌ای است که در شرکت گذاشته و نقل و انتقال سهام معمولاً با موافقت مدیران یا مجامع داخلی انجام می‌شود. ساختار قانونی ساده‌تر و تعداد شرکای کمتر باعث شده که شرکت سهامی خاص گزینه‌ای مطلوب برای بسیاری از فعالان اقتصادی باشد. این شرکت‌ها در حوزه‌های مختلفی مانند تولید، بازرگانی، خدمات و فناوری‌های نوین فعالیت دارند و به دلیل انعطاف‌پذیری و کنترل بیشتر، برای بسیاری از کسب‌وکارها بهترین انتخاب محسوب می‌شوند.
3. شرکت با مسئولیت محدود
شرکت با مسئولیت محدود، که در ایران پس از شرکت سهامی خاص از محبوب‌ترین انواع شرکت‌هاست، با ساختار ساده‌تر و قوانین انعطاف‌پذیرتر خود مورد توجه بسیاری از کسب‌وکارها قرار گرفته است. این نوع شرکت تنها به حداقل دو شریک نیاز دارد و سرمایه اولیه آن، که می‌تواند از ۱۰۰ هزار تومان شروع شود، توسط خود شرکا تأمین و تعهد می‌شود.
ویژگی اصلی شرکت با مسئولیت محدود، همان‌طور که از نامش پیداست، مسئولیت محدود شرکا است. به این معنا که هر شریک تنها به میزان سرمایه‌ای که در شرکت گذاشته، در برابر بدهی‌ها و تعهدات شرکت مسئولیت دارد. این موضوع باعث می‌شود دارایی‌های شخصی شرکا از ریسک‌های کسب‌وکار مصون بماند.
برخلاف شرکت‌های سهامی، در شرکت با مسئولیت محدود سهام به معنای واقعی وجود ندارد. در این نوع شرکت، شرکا سهم‌الشرکه دارند و انتقال این سهم‌الشرکه به دیگری نیازمند موافقت سایر شرکا است. نام شرکت حتماً باید شامل عبارت “با مسئولیت محدود” باشد و نباید نام هیچ یک از شرکا در نام شرکت آورده شود، در غیر این صورت آن شریک در حکم شریک ضامن خواهد بود.
این نوع شرکت به دلیل مراحل تشکیل آسان‌تر و عدم نیاز به نظارت‌های پیچیده (مگر اینکه تعداد اعضا بالای 12 نفر باشد)، انتخابی مناسب برای کسب‌وکارهایی است که به دنبال آزادی عمل بیشتر و مقررات ساده‌تر هستند. شرکت با مسئولیت محدود در حوزه‌های تولیدی، بازرگانی، خدماتی و دانش‌بنیان کاربرد دارد.
4. شرکت تجاری تضامنی
شرکت تضامنی یکی از انواع شرکت های تجاری در ایران است که بر پایه اعتماد و اعتبار شرکا شکل می‌گیرد و حداقل دو شریک دارد. در این شرکت، برخلاف سایر انواع شرکت‌ها، مسئولیت شرکا نامحدود و تضامنی است. اگر دارایی شرکت برای پرداخت بدهی‌ها کافی نباشد، هر شریک به تنهایی بدون توجه به میزان سهمش مسئول پرداخت کل بدهی‌ها خواهد بود. به همین دلیل، نام حداقل یکی از شرکا باید در نام شرکت ذکر شود و معمولاً عبارت‌هایی مانند «و شرکا» یا «و دوستان» برای اشاره به سایر شرکا به کار می‌رود.
شرکت‌های تضامنی معمولاً در کسب‌وکارهایی با روابط نزدیک و اعتماد متقابل بین شرکا، مانند صرافی‌ها یا شرکت‌های بازرگانی، کاربرد دارند. اداره شرکت به عهده شرکا است و انتقال سهم‌الشرکه بدون رضایت سایرین امکان‌پذیر نیست. این نوع شرکت، به دلیل مسئولیت گسترده شرکا، بیشتر مناسب کسب‌وکارهایی است که شرکا شناخت و اطمینان کامل نسبت به یکدیگر دارند و می‌خواهند به صورت مستقیم در مدیریت و تعهدات شرکت مشارکت کنند.
5. شرکت تجاری نسبی
شرکت نسبی یکی از انواع شرکت های تجاری در ایران است که مشابه شرکت تضامنی است، اما تفاوت اصلی آن در میزان مسئولیت شرکا است. در این شرکت هر شریک تنها به اندازه سهم‌الشرکه خود در برابر بدهی‌ها مسئول است. این ساختار باعث می‌شود که ریسک مالی شرکا محدود به سرمایه‌گذاری‌شان باشد و برخلاف شرکت تضامنی، مسئولیت نامحدود نیست.
شرکت نسبی معمولاً بین دو یا چند نفر تشکیل می‌شود و نام حداقل یکی از شرکا همراه با عبارت «نسبی» در نام شرکت قید می‌شود. سرمایه شرکت می‌تواند نقدی یا غیرنقدی باشد و تقسیم سود نیز بر اساس سهم هر شریک انجام می‌شود. این نوع شرکت بیشتر برای کسب‌وکارهای خانوادگی یا دوستانه مناسب است که می‌خواهند مسئولیت‌ها و تعهدات مالی به صورت متناسب با سرمایه هر شریک تقسیم شود و کنترل بیشتری روی انتقال سهم‌ها داشته باشند.
6. شرکت تجاری مختلط سهامی و غیرسهامی
شرکت‌مختلط ساختاری ترکیبی دارد و از دو گروه شریک تشکیل می‌شود: شرکای ضامن که مسئولیت نامحدود و تضامنی دارند و شرکای سهامی یا با مسئولیت محدود که مسئولیت‌شان محدود به سرمایه‌ای است که وارد کرده‌اند. شرکت مختلط سهامی شامل شرکای سهامی و ضامن است. سرمایه شرکای سهامی به صورت سهام تقسیم می‌شود و شرکای ضامن مسئول تمام دیون شرکت هستند.
در شرکت مختلط غیرسهامی، شرکای ضامن با شرکای با مسئولیت محدود همکاری می‌کنند. مسئولیت شرکای محدود، محدود به سرمایه‌شان است، اما شرکای ضامن مسئولیت کامل دارند. مدیریت شرکت بر عهده شرکای ضامن است و شرکای سهامی یا با مسئولیت محدود نقش نظارتی دارند. این نوع شرکت برای کسب‌وکارهایی مناسب است که می‌خواهند سرمایه‌گذاران با مسئولیت محدود و شرکای فعال با مسئولیت نامحدود را کنار هم داشته باشند و کنترل مدیریت را در دست شرکای ضامن بگذارند.
7. شرکت تجاری تعاونی عام و خاص
شرکت تعاونی نوعی شرکت تجاری است که برای رفع نیازهای مشترک گروهی از افراد شکل می‌گیرد. این شرکت‌ها معمولاً حداقل هفت عضو دارند.
شرکت‌های تعاونی به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند:
تعاونی تولید: شرکت تعاونی تولید شامل افرادی است که با حرفه‌های مشابه همکاری می‌کنند تا محصولات را تولید و به فروش برسانند.
تعاونی مصرف: شرکت تعاونی مصرف برای تأمین کالاهای مورد نیاز اعضا و توزیع منافع به نسبت خرید آنها تشکیل می‌شود.
اعضای شرکت تعاونی مسئولیت محدودی دارند و سرمایه شرکت به سهام مساوی تقسیم می‌شود. اداره شرکت بر عهده هیئت مدیره است. ثبت رسمی شرکت با ذکر کلمه «تعاونی» در نام آن انجام می‌شود. شرکت‌های تعاونی نقش مهمی در بهبود وضعیت اقتصادی و اجتماعی اعضا دارند. این شرکت‌ها معمولاً برای ایجاد اشتغال و توزیع عادلانه ثروت تشکیل می‌شوند. فعالیت آنها در حوزه‌های تولید، مصرف، مسکن و خدمات روستایی است. انتخاب این نوع شرکت باید با توجه به نوع فعالیت، سرمایه اولیه و میزان ریسک شرکا انجام شود.
تفاوت های اصلی بین شرکت های تجاری
1. تقسیم سود
-
-
بر اساس سهم‌الشرکه: در شرکت‌های تضامنی، نسبی و مختلط، سود بر مبنای سهم هر شریک تقسیم می‌شود.
-
پس از کسر هزینه‌ها (سهام جایزه): در شرکت‌های سهامی (عام و خاص)، ابتدا هزینه‌ها از سود کسر شده و سپس مابقی به صورت سهام جایزه بین سهامداران توزیع می‌گردد.
-
2. اداره شرکت
-
-
توسط شرکا: در شرکت‌های تضامنی و نسبی، اداره امور شرکت بر عهده خود شرکا است.
-
توسط هیئت مدیره: شرکت‌های سهامی (عام و خاص) توسط هیئت مدیره اداره می‌شوند.
-
توسط شرکا یا مدیران: در شرکت با مسئولیت محدود، اداره شرکت هم می‌تواند توسط شرکا و هم توسط مدیران منتخب صورت گیرد.
-
3. مسئولیت شرکا
-
-
مسئولیت تضامنی: طلبکاران می‌توانند کل بدهی شرکت را از هر یک از شرکا مطالبه کنند. (مثل شرکت تضامنی)
-
مسئولیت نسبی: هر شریک تنها تا میزان سهم‌الشرکه خود در برابر بدهی‌ها مسئول است. (مثل شرکت نسبی)
-
مسئولیت محدود: شرکا فقط تا میزان سرمایه‌ای که در شرکت دارند، مسئول هستند و دارایی‌های شخصی‌شان مصون است. (مثل شرکت‌های سهامی عام، سهامی خاص، با مسئولیت محدود، مختلط سهامی و مختلط غیرسهامی)
-
این تفاوت‌ها، انتخاب نوع شرکت را بر اساس اهداف و نیازهای خاص هر کسب‌وکار تعیین می‌کند.
خدمات تبریز ثبت در خصوص ثبت شرکت تجاری
“تبریز ثبت”، به عنوان یکی از مراکز معتبر و تخصصی در زمینه ثبت شرکت‌های تجاری در تبریز، خدمات کاملی را برای متقاضیان ارائه می‌دهد. این مجموعه با بهره‌گیری از کارشناسان مجرب، فرآیند ثبت انواع شرکت‌ها مانند شرکت سهامی خاص، با مسئولیت محدود، تعاونی و سایر قالب‌های تجاری را به صورت سریع و دقیق انجام می‌دهد.
تبریز ثبت با ارائه مشاوره تخصصی، شما را در انتخاب نوع شرکت مناسب و تکمیل مدارک لازم همراهی می‌کند تا روند ثبت شرکت در تبریز بدون مشکل و در کمترین زمان ممکن انجام شود. همچنین این مرکز خدماتی مانند ثبت تغییرات شرکت، اخذ مجوزهای لازم و ثبت برند را نیز ارائه می‌دهد. استفاده از خدمات تبریز ثبت، به کسب‌وکارها کمک می‌کند تا با اطمینان خاطر و رعایت قوانین، فعالیت‌های تجاری خود را به صورت رسمی و قانونی آغاز کنند و از مزایای حقوقی و اقتصادی ثبت شرکت بهره‌مند شوند.
سخن پایانی
در نهایت باید گفت که انواع شرکت های تجاری در ایران هر کدام با ویژگی‌ها و ساختارهای خاص خود طراحی شده‌اند تا پاسخگوی نیازهای متنوع کسب‌وکارها باشند. تفاوت‌ها در میزان مسئولیت شرکا، نحوه تقسیم سود و روش اداره شرکت، انتخاب نوع مناسب شرکت را به امری حیاتی تبدیل می‌کند. برای شروع یک کسب‌وکار موفق و قانونی، داشتن راهنمایی تخصصی و پشتیبانی حرفه‌ای اهمیت فراوان دارد.
در این مسیر، شرکت «تبریز ثبت» با سال‌ها تجربه و تیمی متخصص، بهترین خدمات ثبت انواع شرکت‌های تجاری را در تبریز ارائه می‌دهد. این مجموعه با دقت، سرعت و رعایت کامل قوانین، فرآیند ثبت شرکت را برای شما آسان می‌کند و در تمامی مراحل از مشاوره تا ثبت نهایی همراه شما خواهد بود. اعتماد به تبریز ثبت یعنی اطمینان از کیفیت، تخصص و پشتیبانی کامل در مسیر رشد و توسعه کسب‌وکار شما.
برای دریافت مشاوره رایگان میتوانید با شماره های زیر با شرکت تبریز ثبت در ارتباط باشید:
Whatsapp: 09149025897
